Karadeliğin ilk fotoğrafı bu hafta gözler önüne serilirken başka bir görsel de internette dolaşmaya başladı: Ellerini yüzünün üzerinde kenetleyen, karanlık ve koyu bir boşluğu çevreleyen turuncu ışık halkasına neşeyle tepki veren genç bir bilim insanının fotoğrafı.

Paylaşmak için çok iyi bir fotoğraf. Bilim insanı Katie Bouman, bu projeye katkı sunan doktora sonrası öğretim görevlisi olarak kadınların ve küçük kızların STEM’deki (Bilim, Teknoloji, Mühendislik, Matematik) kahramanı, temsiliyete aç bir dünyada hoş karşılanan bir sembol oldu.

Washington’dan Hollywood’a halka mal olmuş kişiler onun adını öğrendi ve tarihin, kadınların katkılarını nasıl yazabileceğini bilen kişiler, Katie’nin hak ettiği takdiri aldığından emin olmak için hızla harekete geçti. İsteklilikleri onu kutlamak içindi; ancak sosyal medyada bilim insanı olmayan birçok kişi, onun yüzlerce insanın paylaştığı kolektif çabada olan rolünü, Katie’nin fotoğrafını tekrar ve tekrar paylaşıp abartılı bir izlenim yaratarak büyütüyor.

Dr. Bouman’ın kendi belirttiğine göre, katiyen radyo antenlerinin ağından bir görsel oluşturmak için birlikte çalışan bilim insanlarının dünya çapındaki işbirliği sonucu ortaya çıkan bu keşiften tek başına o sorumlu değil.

Shep Doeleman’ın (Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi’nde bir astronot) öncülüğünde ilerleyen bu proje 200’den fazla araştırmacının çalışmasıydı. Harvard’ın Karadelik İnisiyatifine göre bu kişilerin yaklaşık 40’ı kadındı.

Hollanda’da Radboud Üniversitesi’nde bir araştırma üzerine çalışan 24 yaşındaki yüksek lisans öğrencisi Sara Issaoun “Bu projenin her bir adımında içinde olan kadınlar var” diyor. “STEM’deki bir kadın olarak genç kadınların ve genç erkeklerin bir yerlerde hayranlık duyabileceği rol modellerin var olması iyi bir şey”.

Ancak Issaoun bu “yalnız kurdun başarısı” anlatısına karşı uyarıyor ve “Bence, çeşitlilik, kolektif çaba ve işbirliğimizin genişliği kutlamaya değer” diyor.

Karadeliğin görselini yakalamak, görülemeyen olduğu düşünülen gizemli bir olağanüstülük… Bilim insanları dünya genelinde galaksiyi Nisan 2017’de 10 günlüğüne düzensiz aralıklarla gözlemlemek için 8 adet rasathane kullandı. Daha sonra, bu muazzam miktardaki veriyi işlemek ve görselde eşlemek için zahmetli bir çabaya giriştiler.

Yakın bir zamanda Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’nde Yardımcı Doçent olacak Dr. Bouman, doğrusu araştırmacıların verileri eşlemek, karşılaştırmak ve yarattıkları görselleri test etmek için takımlara bölündüğü görüntü işlemede önemli bir rol oynadı.

2016’da yaptığı bir TEDx konuşmasına konu olan karadeliğin resmini çekme çabası için algoritmanın geliştirilmesine öncülük ederken meslektaşları tekniğin en nihayetinde bu görseli ortaya çıkarmak için kullanılmadığını söyledi.

Dünya çapında Twitter, Facebook, Reddit ve haber siteleri, gülen yüzüyle yayılan tanıtım patlamasının ardından başlangıçta Dr. Bouman gelen yorumlar için olan taleplere cevap vermedi. Facebook postunda, hiçbir algoritma ya da kişi bu görseli yaratmadı. Bu iş dünya genelinden müthiş yetenekteki bilim insanlarının yer aldığı bir takımı gerektiriyor.

“Bu tam anlamıyla bir onur” olarak ekledi. “Ve, hepsiyle birlikte çalışmak benim için bir fırsattı ve çok şanslıyım.” dedi.

Perşembe gecesi geç bir saatte, bir mesajda, Dr. Bouman çok fazla mesaj aldığı için telefonunu kapatmak zorunda kalmıştı, “Herkes bizim kadar heyecanlı olduğu için çok sevinçliyim ve insanlar hikayemizi ilham verici buluyor.” şeklinde yazdı. “Ancak, sahne ışıkları takım üzerinde olmalı, birey üzerinde değil. Bir kişiye odaklanmanın, ben dahil kimseye yardımı olmuyor.” dedi.

Yılların sıkı çalışmaları sonunda karadelik kamuya açık hale getirildiğinden projede yer alan diğer kadınlar da bu hafta kutlandı.

 

*Bu yazı 11 Nisan 2019'da Sarah Mervosh tarafından kaleme alınarak The New York Times'ta yayınlanmıştır.

Çeviri: Özden Öz